Pinksteren en de geest van verzoening #Pinksteren

Voor iemand zoals ik, die meer introvert dan extravert is en die beducht is voor al te massale (geloofs)bijeenkomsten, is de zachte vertelling in het Johannesevangelie over de komst van heilige Geest een verademing. Anders dan in Handelingen klinkt hier in Joh 20: 19-23 een intiem verhaal waar vertwijfeling en geloof elkaar raken. Achter gesloten deuren, letterlijk en misschien ook figuurlijk in de binnenkamer, wordt in alle stilte aan vermoeide harten, aan angstige mensen, het leven teruggegeven. De Geest van God wordt hen ingeblazen, met als opdracht op hun beurt diezelfde kracht weer verder te dragen.

En ik denk dan haast als vanzelf aan oude dichtregels van Jan Willem Schulte Nordholt:

 De Heilige Geest dat is
in holten van gemis
van het menselijk bestaan
wakkert de wind weer aan

Het begint klein bij onszelf

Vanuit de gebrokenheid weer leren leven en in dat leven weer vreugde vinden en schoonheid zien, daarover gaat het voor mij wanneer het over de Heilige Geest gaat. Zo is Pinksteren niet het geboortefeest van de kerk, maar veel meer het telkens weer opnieuw geboren worden als gelovige. En het telkens weer opgewekt worden tot een gelovig bestaan. In die zin is het ook veelzeggend dat bij Johannes Pasen en Pinksteren op één dag vallen.

Natuurlijk blijft dat geloof dan als het goed is uiteindelijk niet beperkt tot de binnenkamer, maar ‘richt het onze voeten op de weg van de vrede’, zoals een lied van Huub Oosterhuis zo mooi verwoord. Maar het begint klein, bij onszelf, waar we ons aangesproken voelen en we ons aangeraakt weten. Waar we zelf eerst rust en vrede mogen ontvangen, voor we naar buiten kunnen treden.

Vergeven

Bijzonder is ook hoe die vrede die de leerlingen ontvangen (‘Ik wens jullie vrede’ is het eerste wat Jezus zegt voor hij hen de Geest toe blaast) heel direct verbonden wordt met het vermogen tot vergeven. Wie zich kan verzoenen met zichzelf (niet omdat we perfect zijn, maar omdat we in onze imperfectie ook en allereerst kind van God zijn), kan in Gods geest ook anderen verzoenend tegemoet treden en nabij zijn.

De Amerikaanse theoloog en franciscaan Richard Rohr, voor mij één van de meest inspirerende christelijke denkers van dit moment, schrijft hierover: ‘Vergeving openbaart drie goede krachten tegelijk. Wanneer we vergeven, kiezen we de goedheid van de ander boven zijn fouten, voelen we Gods goedheid door onszelf stromen en ervaren we ook ons eigen vermogen tot goedheid op een manier die ons misschien bijna verbaast.

We komen eindelijk in contact met een veel Hogere Macht, en we leren langzaam hoe we uit deze Oneindige Bron kunnen putten. De Geest in ons creëert een onophoudelijk verlangen naar vergeving en verzoening. Ware, door de Geest geleide, vergeving bevrijdt en geneest altijd ten minste één van de betrokken partijen, en hopelijk beide. Om in vrede te leven moeten we overigens niet alleen alle mensen vergeven, maar alles wat ons omringt. We moeten de werkelijkheid vergeven voor wat ze is. Alles vergeven om wat het is, wordt de enige manier waarop we eindelijk in vrede kunnen leven.’

Helend aanwezig zijn

Het zijn woorden waar je lang over kunt denken en mediteren, maar die ons in elk geval op het spoor zetten van een manier van christen- en kerk-zijn die beoogt heilzaam, dat wil zeggen helend, aanwezig te zijn in de wereld en onder de mensen. In die zin is de gave van de Geest altijd ook een missionaire gave, bedoeld om te delen. En natuurlijk kan het niet anders of dat gaat met vallen en opstaan, want zelfs begiftigd met de Heilige Geest zijn we niet opeens heiligen. Sterker nog, de drang tot perfectie doet niet zelden meer kwaad dan goed. Misschien is het al genoeg in elk geval niet op te geven. Of, om het met de woorden van een andere twintigste-eeuwse Nederlandse dichter, Gabriël Smit, te zeggen:Proberen moet je,

proberen dat is het enige,
dat is altijd het enige geweest.
Ik zal het doen.
Hoe dan ook: Genade zal genoeg zijn.

Het ontvangen van de Heilige Geest gaat niet, of in elk geval niet altijd, gepaard met grootse verschijnselen, soms is het überhaupt niet zichtbaar. Maar het brengt wel altijd iets in beweging dat vroeger of later ook voor de buitenwereld merkbaar zal zijn. In de vorm van een vrede brengend gebaar. In de mogelijkheid onszelf te overstijgen en daarin elkaar te vinden en te dragen. In ons voorzichtig open gaan naar de toekomst. In het delen van wat ons raakt of inspireert. En in het leren luisteren naar de ander wanneer hij of zij hier iets over deelt. In barmhartigheid groter dan in recht. In bescheidenheid eerder dan in grootspraak. In goedheid die iets open kan breken en zo God opgraaft in geteisterde harten en de wind weer laat aanwakkeren. Daar begint het.