Zonder Jozef komt hij niet #bijbelsehelden

Deze adventsweken zijn niet alleen anders voor de volwassenen in de kerk, ook voor de kinderen verandert er het nodige. In Groningen zullen zij niet, zoals gebruikelijk, in een uitgebreide viering op 4^e advent hun kerstspel spelen. De hele setting is namelijk aangepast: samen vieren en lunchen met 90 mensen zit er op die dag natuurlijk niet in. In plaats daarvan zijn er twee vieringen – met een uur pauze ertussen- zodat zoveel mogelijk kerkgangers aanwezig kunnen zijn.

En de kinderen? Die maken dit jaar een film over het kerstverhaal. Daarvoor gingen ze afgelopen weekend naar de kinderboerderij in het Groningse Stadspark. Dat gaf ook een heuse ezel de kans om mee te doen. De beheerder van de boerderij was zeer behulpzaam, hij kwam zelfs met een kribbe aanzetten. Voor de ezel was het overigens niet helemaal nieuw, hij draaft ook op in het kerstspel van een naburige kerk waar elk jaar een levende kerststal is. De film is nu in montage en we zijn benieuwd naar het resultaat.

Kerstspel

Door deze gebeurtenis moest ik opeens denken aan de keer dat ik zelf Jozef speelde. Dat was nog in de oude remonstrantse kerk in Arnhem, aan de Boulevard Heuvelink, die alweer jaren geleden werd afgebroken. De zondagsschool werd gehouden in een kantoorgebouw aan de voet van de nabije Rijnbrug. Begin jaren ’70 waren er nog veel zondagsschoolkinderen, ook door de samenwerking met de doopsgezinden en vrijzinnige hervormden. De oudere kinderen speelden geregeld de vertelde verhalen na, als bibliodrama avant la lettre. Ik deed daar graag aan mee en bleef mede daardoor een jaar langer hangen dan de gewoonte was.

Guid Reni, Jozef met Jezus, ca 1635

Op een goede Kerstmis was ik dus Jozef. Wie Maria was weet ik niet meer  maar ik zie me nog van achter uit de kerk naar voren lopen. En dan was er een liedje met de regels: ‘Zeg eens, Jozef’, gevolgd door ’Ja, Maria?’, met daarop ‘Hoe lang nog, hoe lang nog? Andere details weet ik niet meer van. Gek maar ook heel gewoon dat zulke beelden vervagen. Als homo nostalgicus roep ik ze echter graag af en toe weer in herinnering.

De man terzijde

De figuur van Jozef is me blijven boeien. De man terzijde, die ook het voortouw nam. Hij moest wel, kun je zeggen. Maar hij deed het dan toch maar, dat hele stuk lopen op die tocht van Nazareth naar Bethlehem. Het mag verzonnen zijn, een constructie zelfs, het is wel een oud verhaal dat kleur geeft aan de menselijke maat van het leven. Jozef als oude man of in de kracht van zijn leven, dat maakt me niet uit. Naast het ongrijpbare, goddelijke, is er in ieder geval ook de aardse vader die zijn vrouw begeleidt en –hoe actueel- van deur tot deur gaat om een plek te vinden voor een nieuw leven. En elk jaar is er de vraag aan ons: kunnen en willen wij die plek blijven bieden, aan wie van dichtbij komt of zelfs van overzee ?