Graag veel gidsen en geen goeroes

‘Gidsen en goeroes’, zo luidt momenteel het jaarthema van de Remonstranten. Als ik op vakantie ga, neem ik altijd minstens twee of drie reisgidsen mee. Geen enkele reisgids is namelijk perfect. Ze vullen elkaar aan, ze corrigeren elkaar. De ene reisgids bevat interessante informatie die de andere weer niet bevat.

Gidsen wijzen je de weg en geven je betrouwbare informatie. Dat doet een reisgids, een berggids, een telefoongids. Maar je moet wel zelf kiezen waar je heen wilt of wie je wilt bellen. Dat doet de reisgids of de telefoongids niet voor jou. Daarom vind ik gidsen ook zo sympathiek: ze respecteren je vrijheid.

Wegwijzers zonder claim

Het woord ‘gids’ is waarschijnlijk in onze taal gekomen via de Romataal, de taal van de zigeuners. In hun taal was een ‘gadžo’ een niet-zigeuner, een boer bijvoorbeeld, iemand die woonde in de streek waar de Roma doorheen trokken en die ze daarom goed de weg kon wijzen.

Het woord ‘goeroe’ komt uit het Sanskriet en betekent zoveel als ‘een (geestelijke) zwaargewicht’. Een goeroe is een leermeester die een sterke claim legt op zijn leerlingen. In het oude India woonde een leerling wel twaalf jaar bij de goeroe in huis. Hij moest hem een leven lang trouw blijven en mocht pas van goeroe wisselen als zijn eerste goeroe dat goed vond. Goeroes leggen dus volledig beslag op hun leerlingen. Zij laten hen niet vrij. Soms konden goeroes zelfs goddelijke trekken krijgen en werden ze geacht boven de wet en de rechtspraak te staan.

Blijf zelf nadenken

Dat lijkt me iets waar vrijzinnigen niet van houden. Laat ik voor mezelf spreken: ik blijf graag zelf nadenken en ik maak ook graag zelf keuzes in het leven. Daarom houd ik niet van goeroes. Die claimen exclusiviteit en alleenrecht.

Gidsen hebben dat niet. Ik zei het al: ik neem er liefst meer dan één mee op vakantie, want niet één gids is volmaakt. Zo is het ook in het leven: een mens kan vele gidsen hebben, maar slechts één goeroe. Doe mij dan maar heel veel gidsen en geen goeroe.

Eclectisch

Ik pleit voor een eclectische omgang met gidsen, een omgang waarbij je uitkiest wat je goed lijkt. Raadpleeg ze voor de vragen waarbij ze je met goede informatie van dienst kunnen zijn, maar verhef ze niet tot goeroe. En blijf zelf kiezen waar je heen wilt in het leven. Lever je niet over aan slechts één leermeester, want niet één gids is onfeilbaar. Zij hebben allemaal ook hun tekorten, hun zwakheden. Ga eclectisch om met gidsen: van de ene kun je dit leren en van de andere dat.

Als het goed is, leren de leermeester en de leerling ook van elkaar. De theoloog Augustinus schreef een verhandeling ‘Over de leermeester’ in de vorm van een gesprek met zijn begaafde zoon Adeodatus. Hij zegt: een leermeester ontdek je door herkenning. De leermeester verwoordt wat je eigenlijk al wist of wat je graag wilde weten en waar je misschien al een vermoeden van had. En na die herkenning gaan de leermeester en de leerling met elkaar in dialoog. Dan leert de leermeester ook van de leerling. Een goede gids erkent dat hij ook zelf altijd nog iets te leren heeft.