23 april 2018

Annemarieke van der Woude over voltooid leven en een waardig levenseinde

Geschreven door Martine Hemstede

Binnenkort houdt predikant van de Remonstranten Oosterbeek Annemarieke van der Woude een lezing tijdens de lunchbijeenkomst over Voltooid Leven. Ze vertelt meer over de discussie omtrent dit thema en haar standpunt daarin. De Remonstranten hebben inmiddels een landelijke werkgroep in het leven geroepen die zich buigt over deze complexe problematiek. Op 30 januari verscheen een opiniestuk van Annemarieke van der Woude in Trouw, waarin ze de zaak van Albert Heringa bespreekt, die zijn hoogbejaarde stiefmoeder hielp met sterven. Hier onder haar verhaal.

Kwalijk, dat de NVVE Heringa gebruikt voor haar eigen zaak

Annemarieke van der Woude is predikant van de remonstrantse gemeente Oosterbeek en was voorheen geestelijk verzorger in een verpleeghuis.

Natuurlijk was Albert Heringa, toen hij zijn hoogbejaarde stiefmoeder in 2008 hielp bij het sterven, te goeder trouw. Was hij dat niet geweest, dan had hij haar overlijden niet op beeld vastgelegd en die documentaire ‘De laatste wens van Moek’ twee jaar later aan de openbaarheid prijsgegeven. Het gerechtshof in Den Bosch doet morgen, tien jaar na dato, uitspraak of Heringa straf opgelegd zal krijgen.

De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) grijpt zijn zaak aan om in een paginagrote advertentie nog eens duidelijk te maken wat zij al jaren bepleit: het recht van ieder mens op straffeloze stervenshulp. Zij doet dat onder het motto: ‘Niemand sterft alleen’. Dat is een onzinnige en onware uitspraak. Talloze mensen sterven alleen, gewild of ongewild. Wat de NVVE eigenlijk bedoelt, is: Niemand zou alleen mogen sterven.

Als het pleidooi van de vereniging behelst dat er meer geïnvesteerd zou moeten worden in palliatieve zorg, dat verzorgenden in een verpleeghuis vrijgesteld zouden moeten worden om te kunnen waken bij een bewoner die op sterven ligt, dat vrijwilligers in de terminale zorg meer maatschappelijke waardering zouden moeten krijgen, dan kan ik dat alleen maar van harte toejuichen. Maar dat bedoelt de NVVE niet met haar uitspraak. Zij bedoelt dat een mens die besloten heeft zijn leven te beëindigen, aanspraak zou moeten kunnen maken op hulp uit de naaste omgeving, zoals Albert Heringa die verleende aan zijn stiefmoeder.

Ineens voel ik mij aangesproken, want ook ik kan de naaste worden van iemand die weloverwogen besluit zijn leven te beëindigen. En dan zou ik het als een vorm van barmhartigheid moeten zien om deze mens te begeleiden naar de dood en mijzelf bezwaard moeten voelen als ik aan die wens niet tegemoet kom? Ik weet niet of ik kan wat de NVVE hier van me vraagt. Ik weet ook niet of ik het wil.

Het is niet voor niets dat het Openbaar Ministerie een voorwaardelijke celstraf van drie maanden eist voor de handelwijze van Heringa. Hulp bij zelfdoding valt, net als euthanasie, onder de huidige euthanasiewet. De arts die zich aan de zorgvuldigheidseisen houdt, wordt uitgesloten van strafvervolging. En precies daar zit hem de crux: het levensbeëindigend handelen is voorbehouden aan een arts om redenen van veiligheid, deskundigheid en toetsbaarheid. En Heringa is geen arts. Het is goed gegaan bij zijn stiefmoeder, maar wat als zij was gaan braken? Wat moet een naaste bij iemand die sterven wil, maar niet dood gaat?

Daar komt nog iets anders bij. Moek was een schrandere en geestige vrouw, die haar overtuiging dat haar leven voltooid was, helder onder woorden kon brengen. Albert Heringa is een verstandig en integer mens en heeft niets gedaan wat zijn moeder niet wilde. Maar wat in die gevallen waarin aan deze voorwaarden niet is voldaan? Een psychisch ernstig zieke vrouw die haar vader of haar vriendin onder druk zet om haar te helpen bij zelfdoding? Een ‘stervenshulpverlener’ die niet belangeloos is? De NVVE wil hulp bij zelfdoding overlaten aan de vrije markt en vertrouwt erop dat de praktijk zelfregulerend is. Ik deel dat vertrouwen niet.

Solidariteit bedreigd

Voor Albert Heringa is het vonnis van het hof buitengewoon spannend. De NVVE vraagt in haar campagne aandacht voor zijn zaak, maar tussen de regels door vraagt zij eigenlijk aandacht voor haar eigen zaak. Dat de vereniging in haar advertentie onvermeld laat dat recht op hulp bij zelfdoding een bedreiging is voor de solidariteit tussen mensen – zoals alles wat overgelaten wordt aan de markt de verbondenheid tussen mensen aantast – vind ik kwalijk.

Er zijn 2 reacties op “Annemarieke van der Woude over voltooid leven en een waardig levenseinde”

  1. T.M.Molster-van den Bergh schreef:

    Beste Annemarieke, gisteren las ik dat er een lezing komt over het onderwerp hulp bij sterven/levenseinde. Ik ben lid van de Open geloofsgemeenschap in Bennekom, waar ik ook Albert Heringa en zijn vrouw regelmatig ontmoet.
    Onlangs(“ 3e” Paasdag) ontving mijn jongere broer, die 13 dagen eerder hoorde dat hij een kwaadaardige tumor van viereneenhalve cm. in zijn hoofd had, euthanasie van zijn huisarts. Heel vreemd voor zijn nabestaanden, maar zelf deed hij dit in volle overgave.
    Mocht je/U denken dat een bijdrage aan de discussie welkom zou zijn dan hoop ik aanwezig te kunnen zijn of…..misschien in overleg met het bestuur hier een lezing met discussie te kunnen organiseren met uw hulp(?) Ons jaarthema voor het volgend seizoen is Liefde en daar valt dit onderwerp onder vind ik. Weet niet of alle Bezinningssamenkomsten al geplanned zijn, maar wellicht past het in het programma. Denk(t) je/U hieraan eventueel tijd voor te willen maken, dan lijkt mij dit heel fijn.
    Veel succes in Oosterbeek! Hartelijke groet, Toos Molster

  2. jan swagerman schreef:

    Met zeer veel instemming heb ik in Trouw het artikel van over oud worden gelezen. Dat raakt me als 74-jarige man, maar ook vanwege mijn achtergrond. Ik ben namelijk vrijwel mijn hele leven al bezig met storytelling en levensverhalen en heb daar diverse trainingen mee gegeven als narratief coach, vanuit mijn achtergrond als sociaal wetenschapper en vanuit dramatherapie.
    Graag heb ik daarover eens contact, allicht kunnen we iets voor elkaar betekenen.

    Ik ben op dit moment bezig vrijwel klaar met mijn concept van een boek daarover. ‘De babyboomer en het monster’, zeg de levensverhalen van een iemand uit de 60iger jaren met persoonlijke doorkijkjes. Ik eindig actueel over ‘het monster’ doodgaan in Coronatijd waar doden statistieken zijn geworden en er vaak geen plek voor de verhalen is. Ik stuur graag een linkje.naar die tekst.

    Benieuwd naar uw reactie
    Met vriendelijke groet

    Jan Swagerman
    http://www.narratievecoaching.nl
    Tel 038 45 46 436

Plaats een reactie





Gerelateerd