Orgel van de remonstranten in Oosterbeek gaat weer romantisch klinken
Geschreven door Raymond Pichon
Foto: © Gerard Burgers
Geschreven door Martine Hemstede. Klik hier voor het volledige artikel in de Gelderlander.
OOSTERBEEK – Piiiieep! doet de hoge fluit die organist Dick van der Meer aanslaat op het Maarschalkerweerd-orgel in de Remonstrantse kerk Oosterbeek. Het snijdt door je ziel. Dit register is in de jaren zeventig in het orgel gezet om ,,de gemeente aan te jagen bij het zingen”, zegt Van der Meer.
Gemoderniseerd
Het merendeel van de orgels van bouwer Maarschalkerweerd is in de jaren zeventig ‘gemoderniseerd’. De klank moest minder romantisch en strakker, want romantisch was stoffig en ouderwets. Dus werd de zwelkast eruit gehaald. Dat zijn grote lamellen van zacht hout die de organist tijdens het spelen langzaam kan openen en sluiten, om het geluid dramatisch te laten aanzwellen of te laten wegsterven. Ook werd de hoge piepfluit en een schelle mixtuur toegevoegd.
Het orgel wordt de komende maanden in zijn oorspronkelijke romantische staat teruggebracht door restaurateur Menno Kaat. ,,Al deze orgels zijn nu weer toe aan een grote restauratie. Zo ontdekken we hoe mooi de instrumenten van Maarschalkerweerd zijn”, vertelt hij. In het Concertgebouw staat bijvoorbeeld ook een Maarschalkerweerd-orgel. Behalve de zwelkast komt er een nieuw hoog register in ,,waarvan je vullingen niet uit je mond trillen.”
Hemelse stem
De nieuwe hoge tonen klinken warm als een viola da gamba, een oud instrument dat op een cello lijkt, en een vox celeste, ofwel ‘hemelse stem’. Ze krijgen een mooi vibrato en samen een perfecte harmonie. ,,Bij een uitvaart zijn dat de tranentrekkers”, zegt Kaat. Samen moeten de nieuwe registers het deurtje naar de hemel openzetten.
De romantiek moet ook weer niet overdreven worden, zegt Kaat nuchter. ,,Je kunt alle registers met vibra stemmen, maar dan gaat het hele orgel deinen.” Tijdens de restauratie kwam hij nogal wat verrassingen tegen. Zo kan de deur naar de orgelpijpen niet meer helemaal open omdat het plafond is verzakt. Daar heeft hij al een oplossing voor. Het liefst zou hij meteen het hele orgel kaal schuren. Bij een renovatie van de kerk is het orgel paars geschilderd. ,,Zo’n mooi eiken kastje, dat ga je toch niet páárs schilderen”, zegt hij dramatisch.
“Je kunt alle registers met vibra stemmen, maar dan gaat het hele orgel deinen”, Menno Kaat
30.000 euro
Maar ja, de verf is nog goed. Dus dat blijft zo. Kaat richt zich alleen op het verbeteren van de klank. Zo kan de hele restauratie voor zo’n 30.000 euro worden uitgevoerd.
Dick van der Meer, al vijftig jaar organist en sinds 2014 de vaste organist in de Remonstrantse kerk, ziet er heel erg naar uit om het gerestaureerde orgel in juni in te wijden. ,,Johan Luijmes, de stadsorganist van Arnhem, heeft beloofd dat hij samen met mij het openingsconcert wil verzorgen.”
