17 mei 2018

Remonstrants hoogleraar Christa Anbeek: Compassie leer je door te spelen

Geschreven door Martine Hemstede

U kunt deze lezing terug beluisteren door op “lees verder” te klikken.

De lezing start op  7.26       Pauze van 1.01.33 tot 1.21.10

 

 

Ingrijpende persoonlijke ervaringen zijn steeds de basis voor het werk van predikante Christa Anbeek (1961). Haar nieuwste boek, Voor Joseph en zijn broer,  gaat over de inzichten die ze kreeg na de geboorte van haar eerste kleinkind Joseph. Het boek verschijnt in september. Op 31 mei is Christa Anbeek te gast bij de Remonstranten Oosterbeek voor een lezing over kwetsbaarheid als bron van zingeving. En over haar nieuwe boek en het spel dat daarbij hoort.

Door Martine Hemstede

Bijzonder hoogleraar aan het Remonstrants Seminarium Christa Anbeek heeft in haar leven vaak met het plotseling overlijden van familieleden te maken gehad. Haar ouders en haar broer overleden jong. Twintig jaar later overleed haar partner aan een hartstilstand. ‘Vooral het overlijden van mijn familie gaf me het idee dat ik voor drie moest leven. Daar werd alles heel zwaar van.’ Het feit dat haar vader en broer zelf een einde aan hun leven maakten, drukte extra op haar schouders.

Tien jaar was ze gelukkig met haar partner en haar dochter, tot ook in haar relatie het noodlot toesloeg. Christa Anbeek: ‘Zie je wel, dacht ik. Het geluk is niet voor jou.’ Ze ging opnieuw op zoek naar antwoorden op de diepere zin van de dood in de bronnen die ze kende: het Christendom, de filosofie, in pastorale gesprekken. Dat werd de bestseller Overlevingskunst in 2010. ‘In mijn proefschrift ging ik ervan uit dat het geloof een doekje voor het bloeden was. Er wordt gezegd: verlossing is er altijd, maar soms zie je het niet. Tsja. Het Boeddhisme trok me meer. Boeddhisten stellen dat als de wereld breekt, je tot het besef komt dat niet alles om jou draait. Een verlieservaring is het begin van dieper inzicht.’ Braaf mediteerde ze dagen achter elkaar om het diepere inzicht te bereiken. Ze werd voortdurend met haar grote verdriet geconfronteerd, beleefde het steeds opnieuw. In de meditatieruimte was verkeer te horen dat naar het strand reed. ‘Ik wil ook naar het strand! Dacht ik steeds. Mag ik ook gewoon léven?’

Lichtheid kwam toen haar eerste kleinkind, Joseph, geboren werd. ‘Het is gelukt, het leven wordt doorgegeven!’, zegt Anbeek stralend. Joseph liet haar dagelijks zien wat ze in dikke filosofische boeken van onder meer Martha Nussbaum had gelezen: Onderlinge verbondenheid en compassie in de samenleving groeien door te spelen. Mensen doen het, maar dieren ook. Antropologen zeggen dat spel de basis is voor godsdienst. Mensen zijn in staat een andere wereld te verbeelden waarin ze geloven. Spel is een bron van creativiteit, van nieuwe technische inzichten. En van plezier en overvloed. ‘Ik zag het mijn kleinzoon elke dag doen.’

Spel leert je omgaan met heftige ervaringen, momenten waarop de wereld plotseling anders wordt. ‘Je kunt verbeelden hoe jouw ideale wereld eruit zou zien na een ingrijpende ervaring.’ Daarom ontwierp Christa Anbeek een echt spel, dat je in een kring, in de geestelijke gezondheidszorg of met een vriendenclub kunt spelen, en waarin je op een gestructureerde manier ingrijpende persoonlijke ervaringen kunt delen en kunt vormgeven. De basis voor het spel is de systematische theologie, die de belangrijkste levensvragen behandelt. De deelnemers vertellen elkaar over een belangrijke positieve of negatieve ervaring, de anderen luisteren zonder oordeel. Bij de ervaring wordt muziek en een voorwerp uitgezocht, zodat een nieuwe wereld van begrip en compassie ontstaat.

‘Ik heb van mijn studenten Humanistiek begrepen dat ze het heel verrijkend vonden. Vooral als er mensen met verschillende achtergronden in de groep zaten’, zegt Christa Anbeek. ‘Als iemand een tekst uit de Koran meeneemt, leer je die begrijpen vanuit de ervaring van de ander. Dingen krijgen meer betekenis.’

De zin van lijden en kwetsbaarheid, heeft Anbeek daar inmiddels een antwoord op gevonden? Ze peinst. ‘In het kwetsbare lichten bijzondere dingen op die je anders niet had gezien. Ik was nog volledig in de rouw na het overlijden van mijn partner toen ik in de trein naar Interlaken werd getroffen door het kraakheldere uitzicht op de Alpen. Die mooie bergenreeks kwam me toch binnen! De pijn van het verlies vermengt zich met schoonheid. Die toegenomen gevoeligheid lijkt een deel van mijn leven te worden.’

Plaats een reactie





Gerelateerd