VEELSTROMENLAND

VEELSTROMENLAND

Op 5 oktober 1917 kwamen in de consistoriekamer van de remonstrantse kerk van Leiden aan de Hooglandse Kerkgracht negentien predikanten bij elkaar om het Convent van Remonstrantse Predikanten op te richten. Dit jaar bestaat het convent dus een eeuw. Dat werd op precies dezelfde dag, 5 oktober, gevierd in het kerkgebouw waar de remonstranten in Leiden nu bij elkaar komen, de Lokhorstkerk. Er was een lezing over de godsvraag door de theoloog Taede Smedes, er was een borrel en een diner, er waren toespraken, en vooral: er was een boek.

In dat boek laten vierentwintig remonstrantse predikanten in hun ziel kijken. Wat geloven zij? Geloven zij eigenlijk wel iets? In het fictieve dagboek van de 85-jarige Hendrik Groen, momenteel ook op televisie te zien, ontmoet deze in het stiltecentrum van het verzorgingshuis waar hij woont de dominee. Zij raken met elkaar in gesprek over het geloof. De dominee zegt al jaren niet meer in God te geloven. Is dat niet onhandig in uw vak, vraagt Groen. ‘Het valt mee,’ antwoordt de dominee. ‘Niemand vraagt me trouwens ooit of ik zelf wel in God geloof.’

De remonstrantse dominees hebben het nu wel aan elkaar gevraagd. De antwoorden vormen een bont palet van persoonlijke getuigenissen, waarin de scheidslijnen tussen geloof en ongeloof regelmatig vervagen. In mij stroomt een rivier, zo is de titel van het boek geworden, een citaat uit een gedicht van de jong gestorven Maastrichtse dichteres Joan Helen Zéguers (1945-1968). ‘In mij stroomt een rivier; en het leven stroomt met haar mee.’

De rivier die zich in de bundel aftekent, is eerder een bonte delta, een veelstromenland, met brede wateren en smalle beekjes, die vooral uitbundig meanderen. Zij ontspruiten aan allerlei bronnen. Dat maakt het boek in elk geval duidelijk: remonstrantse predikanten komen uit heel verschillende achterlanden. De predikanten die ‘van huis uit’ remonstrants zijn, vormen een minderheid. Dat was trouwens aan het eind van de negentiende eeuw, toen veel vrijzinnige predikanten uit de Hervormde Kerk overstapten naar de remonstranten, ook al eens het geval. Het merendeel van de huidige predikanten komt vanuit een andere kerk of is zelfs helemaal niet in een kerkelijk milieu opgegroeid. Allemaal hebben zij de remonstrantse traditie opgezocht omdat zij het christendom in vrijheid en verdraagzaamheid willen beleven. Hun spiritualiteit blijkt zo divers te zijn als maar zijn kan. En toch lijken al die rivieren, stromen en beekjes in hetzelfde uit te monden: in het basisvertrouwen aanvaard en geborgen te zijn in liefde en compassie. En in hun bonte verscheidenheid lijken ook al die predikanten iets te hebben met de Bijbel. Toegegeven: de een meer, de ander minder. Maar bij hun tocht door het veelstromenland blijkt toch niemand de Bijbel als reisgids te hebben afgezworen.

Wat In mij stroomt een rivier duidelijk maakt over de predikanten, geldt volgens mij misschien wel in dezelfde mate voor onze eigen gemeente: een bont geheel van mensen die deels uit een remonstrants nest komen en deels vroeg of laat als nieuwkomer zijn komen aanwaaien, met een veelheid aan spiritualiteiten, puttend uit allerlei bronnen, maar toch minstens ook geboeid door die eeuwenoude bibliotheek van boeken die de Bijbel is, en op zoek naar vrijheid en verdraagzaamheid. In dat veelstromenland is het soms wat zoeken naar oriëntatie, maar het is er vooral ook goed toeven. En wat ik vooral hoop, is dat we er samen mogen ontdekken dat we niet aan de afgrond zijn overgeleverd, maar dat wij in liefde aanvaard zijn en gedragen worden.

Ds. Peter Nissen